Μια Δαμόκλειος σπάθη κρέμεται πάνω από το κεφάλι μου, κάτι που γνωρίζω από τα είκοσί μου χρόνια. Βλέπετε, είμαι μια κινούμενη γενετική ωρολογιακή βόμβα. Είμαι γενετικά προγραμματισμένος από τη φύση μου να πεθάνω από καρδιοπάθεια μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Ο πρόωρος θάνατος μου φαίνεται να είναι εξ’ ολοκλήρου αναπόφευκτος: ο παππούς μου, ο πατέρας μου και οι τρεις θείοι μου πέθαναν όλοι από καρδιακές προσβολές πριν φτάσουν την ηλικία των 55 (πενήντα πέντε) ετών.
Σήμερα που το γράφω αυτό είμαι 44ων (σαράντα τεσσάρων) ετών.
Τα γονίδια που σκοτώνουν τους άνδρες στην οικογένειά μου είναι ύπουλα. Ρίχνοντάς μας μια ματιά, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι είμαστε ή ήμασταν οτιδήποτε άλλο εκτός από υγιείς. Ο πατέρας μου, Dale Sears, ήταν ένας σπουδαίος αθλητής κατά την δεκαετία του ’40. Με μόνο 1,85 ύψος, έπαιζε κέντρο στην ομάδα μπάσκετ του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια και, όπως του άρεσε να λέει, ήταν ο τελευταίος από τους κεντρικούς παίκτες του 1,80. Επιλέχτηκε να παίξει στην Ολυμπιακή ομάδα μπάσκετ των Ηνωμένων Πολιτειών το 1940, αλλά ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος του έκλεψε την Ολυμπιακή του ευκαιρία. (Και εγώ έπαιζα μπάσκετ στο κολέγιο και συνέχιζα να παίζω βόλεϊ σε εθνικό επίπεδο για αρκετό διάστημα αφότου πήρα το διδακτορικό μου Ph. D.).
Μετά τον πόλεμο, ο πατέρας μου μαζί με ένα από τους θείους μου έκαναν μια επιχείρηση κάλυψης δαπέδων. Το βάρος του αυξήθηκε κατά πέντε κιλά και κάπνιζε, αλλά ακόμα ήταν δραστήριος και σε σχετικά καλή φόρμα. Συνέχισε να παίζει μπάσκετ και ξεκίνησε βόλεϊ παράλληλα.
Ήταν μόλις 43ων (σαράντα τριών) ετών όταν έπαθε την πρώτη του καρδιακή προσβολή. Ήμουν τότε δεκατριών και το μόνο που θυμάμαι είναι ότι πέρασε μερικές ώρες στο νοσοκομείο. Οι γιατροί είπαν ότι μια σχετικά ήπια προσβολή και ανάρρωσε στο σπίτι μετά από έξι εβδομάδες. Όπως όλοι οι έφηβοι, δεν είχα την τάση να ανησυχώ για θέματα υγείας, ακόμα κι αν ήταν του πατέρα μου. Και ούτε εκείνος έδειχνε να ανησυχεί ιδιαίτερα.
Τα επόμενα δέκα χρόνια έφεραν περισσότερα σημάδια κινδύνου: δύο από τους θείους μου έπαθαν καρδιακές προσβολές.
Αργότερα, όταν ο πατέρας μου ήταν μόνο 53ων (πενήντα τριών) ετών έπαθε μια δεύτερη, μοιραία προσβολή. Χωρίς καμιά προειδοποίηση. Πέθανε στον ύπνο του. Μέσα στα λίγα επόμενα χρόνια, οι τρεις θείοι μου πέθαναν από καρδιακές προσβολές. Ήταν και οι τρεις στις αρχές της πέμπτης δεκαετίας τους.
Από τότε άρχισα να ακούω ένα καθαρό μήνυμα. Εάν δεν έκανα κάτι, θα γινόμουν πρόωρο θύμα κι εγώ. Αποφάσισα να προσέχω την υγεία μου: προσπαθούσα να διατηρούμαι σε φόρμα με το να ακολουθώ ένα υψηλά αθλητικό τρόπο ζωής, να κρατάω το βάρος μου υπό έλεγχο και να τηρώ μια, όπως πίστευα, υγιεινή διατροφή. Αλλά με την ατυχή γενετική μου, υποπτεύθηκα ότι αυτά δεν ήταν αρκετά.
Συνειδητοποίησα ότι για να σώσω την ίδια μου τη ζωή θα έπρεπε να ξέρω τι δημιουργεί τη διαφορά ανάμεσα σε μια υγιή καρδιά και μια καρδιά τόσο ελαττωματική γενετικά, που θα άντεχε μόνο τα ⅔ μιας φυσιολογικής ζωής.
Έως τότε είχα ήδη πάρει ένα Ph.D. διδακτορικό στη βιοχημεία, από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Έκανα μεταϊατρική εργασία στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, παρατηρώντας τη μοριακή δομή των λιπιδίων, ο ιατρικός όρος για την τάξη των χημικών ενώσεων που περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλες, τη χοληστερίνη και τις, όπως λέγονται, λιποπρωτεΐνες: HDL, LDL και VLDL.
Μέχρι τότε, η έρευνά μου ήταν καθαρά θεμελιώδης επιστήμη. Ήθελα να δω πως αυτά τα πολύπλοκα κύτταρα ήταν βαλμένα μαζί. Αλλά, ο θάνατος του πατέρα μου και η δική μου αίσθηση του επερχόμενου μοιραίου, άλλαξαν την πορεία μου. Αντί να κοιτάξω τη μοριακή αρχιτεκτονική της χοληστερίνης και των συγγενών της, αποφάσισα να κοιτάξω για το ρόλο που παίζουν στην καρδιοπάθεια. Ήταν αρχές της δεκαετίας του ’70. Από επιστημονικής άποψης η μελέτη της χοληστερίνης και η σχέση της με τα καρδιακά προβλήματα μόλις που είχε αρχίσει να ανοίγει τα φτερά της. Παρ’ όλα αυτά, ήταν ήδη ένας καυτός και αναδυόμενος ιατρικός τομέας.
Ήξερα πολλά για τα λιπίδια, αλλά ουσιαστικά τίποτα για την καρδιοπάθεια. Τότε ήταν που μετακόμισα στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστόνης για να δουλέψω με τον Don Small, ο οποίος εκτελούσε μια πρωτοποριακή έρευνα πάνω στο πώς η δομή των λιπιδίων μπορούσε να συμβάλλει στην καρδιαγγειακή ασθένεια. Χώθηκα μέσα στην ιατρική βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου, διαβάζοντας οτιδήποτε μπορούσα να βρω πάνω στο θέμα. Δεν είχα καμία προκατάληψη, καμιά βάση γνώσεων για να ξεκινήσω να δουλεύω από εκεί, οπότε διάβαζα τα πάντα.
Τυχαία έπεσε στα χέρια μου μια ασαφής αναφορά. Στο νοσοκομείο Mount Zion του Σαν Φρανσίσκο (San Francisco), δύο ερευνητές, ο Sanford Byers και ο Meyer Friedman είχαν προκαλέσει αρτηριοσκλήρωση-τη θρόμβωση και τη σκληρότητα των αρτηριών που συχνά οδηγεί σε καρδιακές προσβολές- στα κουνέλια με το να τα ταΐζουν πολλά κορεσμένα λίπη. Μετά, στα μισά από τα κουνέλια έγιναν ενέσεις με τα ίδια φωσφολιπίδια που είχα μελετήσει κατά τη διδακτορική μου διατριβή στο Ph.D. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Οι ενέσεις φωσφολιπιδίων λειτούργησαν ως βιολογικοί καθαριστές, καθαρίζοντας τελείως τις περισσότερες από τις φραγμένες αρτηρίες των ζώων με αποτέλεσμα να σβήσουν όλα τα ίχνη της καρδιοπάθειας.
Το ενδιαφέρον μου είχε ήδη αρχίσει να ανταμείβεται, αλλά αυτή η αναφορά εμφανίστηκε σε μια πολύ άσημη εφημερίδα. Σύντομα βρήκα μια άλλη μικρή αναφορά στην οποία ο Jonas Maurukas και ο Robert Thomas επανέλαβαν την προηγούμενη εργασία με τα φωσφολιπίδια, όχι για να δουν αν ήταν σωστή, αλλά για να αποδείξουν ότι ήταν λάθος. (Για την ακρίβεια, σχεδόν όλοι οι διακεκριμένοι ερευνητές έμοιαζαν να θεωρούν αυτή την εργασία, που είχε προηγηθεί, μη ενδιαφέρουσα. Πώς γίνεται να εξαλείψεις την καρδιοπάθεια απλά με το να κάνεις στα ζώα ενέσεις φωσφολιπιδίων;) Αυτοί οι δεύτεροι ερευνητές θα χρησιμοποιούσαν ένα καλύτερο μοντέλο ζώου και καλύτερες τεχνικές, για να αποδείξουν πόσο λάθος ήταν η έρευνα που είχε προηγηθεί. Προς μεγάλη τους έκπληξη, πήραν τα ίδια αποτελέσματα: εξάλειψη όλων των ιχνών των αρτηριοσκληρωτικών αλλοιώσεων.
Παρόμοια αποτελέσματα συνέχιζαν να εμφανίζονται στην επιστημονική έρευνα περίπου κάθε 3 με 5 χρόνια. Μετά το 1975 ερευνητές στην Upjohn εξέδωσαν οριστική έρευνα που επιβεβαίωνε αυτές τις μεμονωμένες αναφορές. Στην ουσία, η καρδιοπάθεια μπορούσε να μειωθεί, αν όχι εξαλειφθεί, μέσω μιας απλής ένεσης με τα φυσιολογικά λιπίδια που είναι η βάση κάθε κυττάρου του σώματος. Αυτό ήταν πραγματική βιοτεχνολογία! Μια και ήμουνα ένας από τους λίγους επιστήμονες που μελετούσαν τα φωσφολιπίδια εκείνο τον καιρό, σκέφτηκα να γίνω ο επικεφαλής αυτών των μελετών και, δεν χρειάζεται να αναφέρω, να σώσω την ίδια μου τη ζωή.
Όταν οι επιστήμονες της Upjohn εξέδωσαν την έρευνά τους, έπρεπε να είχαν δώσει την εκκίνηση για ένα άγριο αγώνα ανάμεσα στις γιγαντιαίες φαρμακοβιομηχανίες για το ποιος θα αναπτύξει και θα πλασάρει στην αγορά τα φωσφολιπίδια ως μια θεραπεία της καρδιοπάθειας στους ανθρώπους. Δεν έγινε όμως τίποτα. Οι κατασκευαστές φαρμάκων είχαν ένα επιχειρησιακό πρόβλημα: τα φωσφολιπίδια είναι φυσικές ουσίες και είναι αδύνατον να βρεις πατέντα για κάτι που προκύπτει από τη φύση. Χωρίς την πιθανότητα των αποκλειστικών δικαιωμάτων που προκύπτουν από μια πατέντα, οι εταιρίες φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένης της Upjohn, δεν ενδιαφερόντουσαν.
Αλλά εγώ ενδιαφερόμουνα. Πιο νέος και πιο αφελής τότε, νόμιζα ότι το μόνο που χρειαζόμουνα για να θεραπεύσω την αρτηριοσκλήρωση ήταν να αναπτύξω ένα φωσφολιπίδιο που να μπορούσε να πατενταριστεί. Αυτή η νέοδημιουργούμενη ουσία θα λειτουργούσε ως ένας χημικός εξολοθρευτής (όπως ακριβώς ένα φυσιολογικό φωσφολιπίδιο), ρουφώντας τη χοληστερίνη από τις πλάκες των φραγμένων αρτηριών και μεταφέροντάς τη στο συκώτι, όπου θα μεταβολιζόταν όπως τα σκουπίδια στον κλίβανο. Αν μπορούσα να καταφέρω κάτι τέτοιο, σκέφτηκα, ότι δεν θα έσωνα μόνο τη δική μου ζωή, αλλά θα μπορούσα επίσης να βοηθήσω εκατομμύρια καρδιοπαθείς να παρατείνουν τις ζωές τους. Και φυσικά, κατά την εξέλιξη των πραγμάτων, θα γινόμουν ένας φαρμακευτικός μεγιστάνας.
Όπως σύντομα θα ανακάλυπτα, η ζωή δεν είναι ποτέ τόσο εύκολη ή μονόπλευρη.
Από το παρελθόν που είχα στις έρευνες, ήξερα ήδη αρκετά για το πώς μπορώ να αλλάξω τη μοριακή δομή των φωσφολιπιδίων. Κάνοντας μικρές αλλαγές σε αυτή τη δομή, θα κατάφερνα να παράγω μια ουσία σαν τα φωσφολιπίδια η οποία θα μπορούσε να πατενταριστεί. Αυτό, σκέφτηκα, θα αποδεικνυόταν ενδιαφέρον στις μεγάλες βιομηχανίες φαρμάκων, οι οποίες είχαν τα χρήματα και τις εγκαταστάσεις για να δώσουν στο κοινό ένα φωσφολιπίδιο σαν φάρμακο. Πήγα στους χρηματοδοτικούς συνεργάτες μου – τη μητέρα μου, τον πεθερό μου, τους θείους μου και τις θείες μου – και το 1976 ξεκίνησα μια από τις πρώτες βιοτεχνολογικές εταιρίες: Ειδικές Ιδιότητες των Λιπιδίων (Lipid Specialties). Νοίκιασα ένα εργαστηριακό χώρο στο κέντρο της Βοστόνης και άρχισα να δουλεύω με ένα και μόνο τεχνικό για να εξαλείψω την καρδιοπάθεια.
Με μια μικρή απάτη στο μόριο του φωσφολιπιδίου – προσθέτοντας ένα άτομο άνθρακα εδώ, μια ομάδα μεθυλίου εκεί – σύντομα δημιούργησα μια σειρά “νέων” φωσφολιπιδίων. Αυτά τα μόρια ήταν τουλάχιστον ελαφρώς ανόμοια με οτιδήποτε βλέπουμε στη φύση και για αυτό μπορούσαν να πατενταριστούν.
Σίγουρος ότι βρισκόμουνα στην τελική ευθεία μιας θεραπείας της καρδιοπάθειας, έκανα πατέντα τα νέα μόρια και τα πήγα στην Upjohn. Οι ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρίας δοκίμασαν αυτά τα φωσφολιπίδια πάνω σε αρτηριοσκληρωτικά ορτύκια από την Ιαπωνία και είχαν ουσιαστικά το ίδιο αποτέλεσμα με κάθε φυσική ποικιλία: μείωναν την ποσότητα της πλάκας στα τοιχώματα των αρτηριών των ζώων.
Αλλά μια μικρή επιπλοκή συνέβη και μερικά από τα ζώα πέθαναν. Αποδείχτηκε ότι τα πατενταρισμένα φωσφολιπίδια που είχα φτιάξει παρά ήταν καλά. Ρουφούσαν τη χοληστερίνη από τις αρτηριοσκληρωτικές αλλοιώσεις, αλλά ρουφούσαν επίσης τη χοληστερίνη από τα ερυθρά κύτταρα του αίματος. Αυτά τα κύτταρα μετά διαρρήγνυαν την αιμοσφαιρίνη, δηλαδή την ουσία που μεταφέρει στα κύτταρα οξυγόνο. Αυτό σκότωσε κάποια από τα ζώα. Μόλις είδα τα αποτελέσματα, ήξερα αμέσως πώς να λύσω το πρόβλημα. Μόνο δυο πράγματα στεκόντουσαν εμπόδιο. Το ένα ότι είχα ξεμείνει από λεφτά και το άλλο ήταν η Upjohn.
Η Upjohn δεν ενδιαφερόταν για την περαιτέρω εργασία μου. Γιατί; Γιατί τα νέα φωσφολιπίδια έπρεπε να χορηγηθούν μέσω ένεσης για να απομακρυνθεί η χοληστερίνη από την αρτηριοσκληρωτική αλλοίωση και η ανώτερη διεύθυνση της Upjohn δεν ήθελε να ασχοληθεί με οποιοδήποτε πιθανό καρδιαγγειακό φάρμακο που δεν μπορούσε να φτιαχτεί σε χάπι.
Έτσι, χάθηκαν τα όνειρά μου πως θα γινόμουν οικονομικά αξιόχρεος, χωρίς να μιλήσουμε για εκείνα του φαρμακευτικού μεγιστάνα. Και φυσικά η δική μου βιολογική ωρολογιακή βόμβα ακόμα χτυπούσε.
Όμως είχα πάρει ένα πολύτιμο μάθημα: όταν πρόκειται για θεραπεία καρδιοπάθειας, έπρεπε να βρω κάτι που να καταπίνεται ή να τρώγεται.
Δεν χάθηκαν τα πάντα. Είχα ακόμα όλη αυτή την καινούρια και ικανή για πατέντα τεχνολογία των φωσφολιπιδίων. Αυτό που χρειαζόμουνα ήταν ένας συνέταιρος. Όπως τα έφερε η τύχη, συναντήθηκα με τον μέντορά μου στην τεχνολογία της φαρμακευτικής διανομής, τον David Yesair. O David ήταν αντιπρόεδρος στην Arthur D. Little, μια πολύ μεγάλη συμβουλευτική εταιρία στη Βοστόνη. Δεν τον ενδιέφερε η καρδιοπάθεια, αλλά ήταν παθιασμένος με τη θεραπεία του καρκίνου.
Τα φάρμακα καταπολέμησης του καρκίνου που είχε βρει ο David ήταν σπουδαίοι παράγοντες αποτροπής των όγκων μέσα στο δοκιμαστικό σωλήνα, αλλά επειδή ήταν τόσο υδατοδιαλυτά δεν θα μπορούσαν ποτέ να χορηγηθούν με ένεση σε ανθρώπους. Κανένα πρόβλημα: τώρα είχα μια τεχνολογία που μπορούσε να πατενταριστεί, για να λύσει αυτό το δίλημμα. Έτσι, τα φωσφολιπίδια αντί να ρουφούν τη χοληστερίνη από τις αρτηριοσκληρωτικές αλλοιώσεις, τα χρησιμοποίησα για να μεταφέρουν καινούρια και ασυνήθιστα αντικαρκινικά φάρμακα με μεγαλύτερη ακρίβεια και λιγότερη τοξικότητα από όση μπορούσε ποτέ να φανταστεί κανείς. (Ένα από αυτά τα φάρμακα, ήταν το ΑΖΤ, τώρα ανάμεσα στα μόνα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στους ασθενείς με AIDS.)
Από εκείνη την εποχή, συνέχισα να εξελίσσω την τεχνολογία της φαρμακευτικής διανομής για να λύσω πολλά από τα κληρονομικά προβλήματα που σχετίζονταν με φάρμακα του καρκίνου. (Κρατώ τώρα τις μεγαλύτερες από τις μεγαλύτερες πατέντες για την ενδοφλέβια διανομή αντικαρκινικού φαρμάκου.)
Αλλά και πάλι, όλα αυτά δεν έκαναν τίποτα για την καρδιά μου, η οποία δεν γινόταν νεότερη. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, το 1984 είχα ένα προσωπικό κάλεσμα αφύπνισης: μπήκα στο νοσοκομείο για μια εβδομάδα με καρδιακή αρρυθμία. Περιττό να πω, ότι το ενδιαφέρον μου για τη θεραπεία της καρδιοπάθειας έγινε πολύ πιο έντονο.
Αλλά έβλεπα φως στην άκρη του τούνελ. Το 1982 ήρθαν από τη Στοκχόλμη τα νέα που θα άλλαζαν και την κατεύθυνση της έρευνάς μου αλλά και την πορεία της ζωής μου. Το βραβείο Νόμπελ εκείνης της χρονιάς στην Φυσιολογία και την Ιατρική απονεμήθηκε στους Sune Bergstrom και Βengt Samuelsson του Ινστιτούτου Karolinska της Στοκχόλμης και τον John Vane του Βασιλικού Κολεγίου Eπεμβάσεων στην Αγγλία (Royal College of Surgeons in England), για την έρευνά τους πάνω στην ισχυρή τάξη των ορμονών που λέγονται εικοσανοειδή (eicosanoids). (Να θυμάστε αυτή τη λέξη. Θα την ακούσετε ξανά και ξανά στην εξέλιξη αυτού. Προφέρεται: eye-KAH-sah-noids.). Για την ακρίβεια, το κομμάτι από το Βραβείο Νόμπελ που πήρε ο Vane βασίστηκε στην έρευνά του πάνω στην ασπιρίνη – ναι, σωστά, την κοινή και την ποικίλη ασπιρίνη.
Μέχρι τότε, ουσιαστικά κανείς έξω από τον κόσμο της έρευνας των λιπιδίων (και αυτός ήταν πολύ μικρός) δεν είχε ποτέ ακούσει για τη δουλειά τους. Πριν εμφανιστούν οι τρεις επιστήμονες που κέρδισαν το βραβείο, όλοι ήξεραν τουλάχιστον κάποια από τα πράγματα που κάνει η ασπιρίνη – μειώνει τον πόνο, ελέγχει τον πυρετό, κτλ. – αλλά κανείς πραγματικά δεν ήξερε πως κάνει τα μαγικά της στο σώμα. Η δουλειά των Bergstrom, Samuelsson και Vane, έλυσε το μυστήριο: η “ασπιρίνη” κάνει τα θαύματά της με το να επηρεάζει τα εικοσανοειδή.
Αυτές οι ορμόνες – υπάρχουν εκατοντάδες από αυτές – είναι ανάμεσα στις πιο ισχυρές και σημαντικές ουσίες μέσα στο σώμα. Λειτουργούν ως “κύριοι διακόπτες” που ελέγχουν ουσιαστικά όλες τις λειτουργίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του καρδιαγγειακού και του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως επίσης και του συστήματος που αποφασίζει πόσο λίπος αποθηκεύουμε. Τα εικοσανοειδή είναι τόσο κρίσιμες για την υγεία και την ευεξία μας που άρχισα να τις σκέφτομαι ως “τη μοριακή κόλλα”, που κρατάει το ανθρώπινο σώμα ενωμένο.
Αρχικά έγινα γνώστης των εικοσανοειδών μέσω της έρευνάς μου πάνω στα λιπίδια. Ορισμένα λιπαρά οξέα σε συνδυασμό με φυσικά λιπίδια είναι επίσης τα κατασκευαστικά μέρη των εικοσανοειδών. Αλλά η έρευνα των Bergstrom, Samuelsson και Vane μου άνοιξε τα μάτια ως προς το πόσο σημαντικά είναι πραγματικά τα εικοσανοειδή. Μου πέρασε από το νου ότι, αν κάποιος μπορούσε να ελέγχει τα εικοσανοειδή, θα μπορούσε να ελέγχει ουσιαστικά κάθε πτυχή της ανθρώπινης φυσιολογίας, συμπεριλαμβανομένου του καρδιαγγειακού συστήματος.
Σκέφτηκα επίσης ότι, μια και τα εικοσανοειδή ανακατεύονται ουσιαστικά σε οτιδήποτε κάνει το σώμα, το να τα ελέγχει κανείς μπορεί να αποτελούσε ένα νέο πρότυπο για την υγεία και την αρρώστια. Έμοιαζε λογικό ότι πολλές καταστάσεις ασθενών – καρδιοπάθεια, διαβήτης, αρθρίτιδα και καρκίνος για να ονομάσουμε μερικές – μπορεί να οφείλονταν σε ανισορροπίες ανάμεσα στις ορμόνες “εικοσανοειδή”.
Εάν αυτό ήταν αλήθεια, η αποκατάσταση και η διατήρηση μιας σωστής ισορροπίας των εικοσανοειδών μπορεί να βοηθούσε στην αποτροπή ή ακόμα να γινόταν και η βασική θεραπεία γι’ αυτές τις ασθένειες. Ακόμα καλύτερα, η διατήρηση της ισορροπίας των εικοσανοειδών μπορεί να βοηθήσει όλους μας να φτάσουμε κοντά στην ευφορία, κατάσταση της μέγιστης φυσικής, πνευματικής και φυσιολογικής απόδοσης που οι αθλητές ονομάζουν: “Ζώνη”.
Τώρα όλοι ξέρουν ότι σύμφωνα με το γενικό αθλητικό πλαίσιο η Ζώνη είναι μια στιγμιαία διάσταση – ιδιαίτερα δύσκολο να τη φτάσεις. Ακόμα κι όταν ένας αθλητής φτάνει εκεί, σπάνια κρατάει παραπάνω από λίγα λεπτά. (Το ανακάλυψα και ο ίδιος μερικές φορές, όταν έπαιζα στα πρωταθλήματα με την εθνική ομάδα βόλεϊ, αλλά ο χρόνος μου μέσα στη Ζώνη μετριόταν συνήθως σε δευτερόλεπτα). Το κλειδί για να προσεγγίσουμε τη Ζώνη και να παραμείνουμε περισσότερο σ’ αυτή, σκέφτηκα, μπορεί να είναι ο έλεγχος της ισορροπίας των εικοσανοειδών. Άρχισα, λοιπόν, να αναρωτιέμαι εάν θα μπορούσα να παρατείνω τη διάρκεια της Ζώνης – να τη φθάνουμε όποτε θέλουμε και να παραμένουμε σ’ αυτή, όχι μόνο για λίγα λεπτά ή μερικούς αθλητικούς αγώνες, αλλά 24 ώρες το εικοσιτετράωρο για το υπόλοιπο της ζωής μας.
Κατά τη φαρμακευτική διανομή του αντικαρκινικού φαρμάκου υπάρχει επίσης Ζώνη, γνωστή ως η θεραπευτική Ζώνη. Όταν μια συγκέντρωση αντικαρκινικού φαρμάκου είναι πολύ χαμηλή, τότε αυτό είναι μη αποτελεσματικό. Εάν η συγκέντρωση είναι πολύ υψηλή, τότε είναι τοξικό. Στο σωστό επίπεδο είναι θεραπευτικό. Όπως και στη Ζώνη του αθλητισμού, έτσι και η θεραπευτική Ζώνη για ένα αντικαρκινικό φάρμακο μπορεί να είναι υπερβολικά στενή. Με αυτό τον τρόπο κατάλαβα ότι αυτή είναι η Ζώνη των εικοσανοειδών για την οποία εγώ έψαχνα, πιθανώς θα συνδύαζε χαρακτηριστικά και από τη Ζώνη των αθλητών (άριστη απόδοση) και από τη θεραπευτική Ζώνη (καθορισμένα μαθηματικά όρια).
Το ερώτημα βέβαια ήταν, πως τα πετυχαίνει κάποιος όλα αυτά; Ήξερα ότι τα εικοσανοειδή δεν μπορούν απλά να χορηγηθούν με ένεση στην κυκλοφορία του αίματος, όπως τα αντικαρκινικά φάρμακα. Είναι τόσο ισχυρά που απλά θα σύντριβαν το σώμα, κάνοντας όλα τα σημαντικά φυσιολογικά συστήματά του να μην πηγαίνουν καλά. Αυτός είναι ο λόγος που μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες όπως η Upjohn, η Burroughs Wellcome και η Ono είχαν ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια πάνω στην έρευνα των εικοσανοειδών, αλλά δεν είχαν φάρμακα να την επιδείξουν.
Αποφάσισα να προσεγγίσω τα εικοσανοειδή από μια διαφορετική άποψη – στο επίπεδο του ατομικού κυττάρου, όπου κατ΄ αρχήν κατασκευάζονται τα εικοσανοειδή. Ο στόχος μου ήταν να μάθω πώς να ρυθμίζω την ισορροπία των μοριακών κατασκευαστικών μερών των εικοσανοειδών μέσα στις μεμβράνες των κυττάρων, οπότε τα κύτταρα να κατασκευάζουν τους σωστούς τύπους εικοσανοειδών για να φτάνει κάποιος στη Ζώνη.
Πως μπορούσα να το κάνω αυτό; Με το να εφαρμόσω τις αρχές της φαρμακευτικής διανομής στο σώμα, που ήδη χρησιμοποιούσα στα αντικαρκινικά φάρμακα, στο ιδανικό, στοματικό, σύστημα φαρμακευτικής διανομής σύστημα για τα εικοσανοειδή: το φαγητό. Αυτό είναι με μια πρόταση το όλο θέμα και γι’ αυτό πρόκειται να μιλήσω σε όλο το βιβλίο – πώς να χρησιμοποιείτε το φαγητό για να χειρίζεστε την ισορροπία των εικοσανοειδών και πώς να χρησιμοποιείτε αυτή την ισορροπία ως διαβατήριο προς τη Ζώνη. Στα επόμενα κεφάλαια θα εξηγήσω λεπτομερώς πως έμαθα να σπάω αυτόν το διατροφικό κωδικό και πως συνεχίζω να τον βελτιώνω μέχρι σήμερα.
Πως ξέρω ότι είναι έτοιμος; Επειδή έχω έως τώρα ξοδέψει σχεδόν έξι χρόνια αναπτύσσοντας αυτό το διατροφικό πρόγραμμα, δοκιμάζοντας το πάνω στο μοναδικό είδος που μετράει: τους ανθρώπους. Από τα πρώτα μου πειραματόζωα (εμένα, τον αδερφό μου Doug και τη γυναίκα μου), έφτασα να δοκιμάζω και να τελειοποιώ αυτό το ευνοϊκό προς τα εικοσανοειδή διατροφικό σύστημα, πάνω σε παγκοσμίου κλάσεως αθλητές – συμπεριλαμβανομένων των ομάδων κολύμβησης του Πανεπιστημίου του Stanford, κορυφαίων αθλητών του τρίαθλου, διάφορους NFL, NBA, των επαγγελματιών παικτών του μπέηζμπωλ και των επαγγελματιών του ποδοσφαίρου. Το έχω επίσης δοκιμάσει πάνω σε ανθρώπους με μερικές από τις πιο ύπουλες θανατηφόρες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη, της καρδιοπάθειας και του AIDS. Επιπλέον, το πρόγραμμα έχει δοκιμαστεί από εκατοντάδες συνηθισμένους ανθρώπους, που ήθελαν απλά να χάσουν βάρος και να αισθάνονται όσο το δυνατόν καλύτερα.
Τα αποτελέσματά μου με έπεισαν ότι αυτή η διατροφική τεχνολογία είναι το πιο ισχυρό μέσο που έχει ποτέ ανακαλυφθεί για να βοηθάει τους ανθρώπους να πετυχαίνουν την άριστη υγεία, μέγιστη φυσική απόδοση, πνευματική διαύγεια και ονομάζεται Ζώνη.
Είμαι τώρα πεπεισμένος ότι, το να φτάσεις στη Ζώνη και να παραμείνεις σ’ αυτήν, μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της καρδιοπάθειας. Θα πρέπει ακόμα και να βοηθάει στην ανατροπή της, όταν έχει ήδη προκληθεί. Η παραμονή μέσα στη Ζώνη είναι η καλύτερή σας προστασία από τον καρκίνο και έχει ένα θετικό αντίκτυπο πάνω σε μια σωρεία άλλων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη, της αρθρίτιδας, των πνευματικών ασθενειών, τη κατάθλιψη, τον αλκοολισμό, ακόμα και τη χρόνια κόπωση.
Για την ακρίβεια, φτάνοντας και παραμένοντας στη Ζώνη, μας βοηθάει να ζήσουμε μακροβιότερη και πιο ικανοποιητική ζωή.
Δεν υπάρχουν πρωτότυποι ισχυρισμοί. Οι υπέρμαχοι κάθε καινούριας διατροφής που εμφανίζεται λένε ουσιαστικά το ίδιο πράγμα. Αλλά, εάν διαβάσετε αυτό το βιβλίο, είναι πιθανόν να καταλάβετε γιατί αυτές οι δίαιτες δεν δουλεύουν πραγματικά. Μπορεί να έχετε ήδη δοκιμάσει μια απ’ αυτές τις σημερινές, μοντέρνες δίαιτες με τα χαμηλά λιπαρά, τις χαμηλές πρωτεΐνες, τους υψηλούς υδατάνθρακες και να έχετε απογοητευτεί με τα αποτελέσματα. Λοιπόν, είναι γεγονός ότι για ένα σημαντικό αριθμό αιτιών αυτές οι δίαιτες δεν είναι δυνατόν να δουλέψουν. Δεν μπορούν να σας βοηθήσουν να χάσετε βάρος σε μόνιμη βάση και δεν μπορούν να δώσουν ώθηση στη φυσική σας απόδοση, έστω και αν σχεδιάστηκαν γι’ αυτό.
Για την ακρίβεια, είμαι τώρα ακράδαντα πεπεισμένος ότι αυτές οι δίαιτες με τους πολλούς υδατάνθρακες μπορούν να είναι πραγματικά επικίνδυνες και μπορούν να επιφέρουν τις ασθένειες, τις οποίες καλούνται ν’ αποτρέψουν. Γιατί; Επειδή παραβιάζουν τους βασικούς βιοχημικούς κανόνες που απαιτούνται για την είσοδο στη Ζώνη.
Η ομορφιά του διατροφικού προγράμματος, που παρουσιάζεται σ’ αυτό το βιβλίο, είναι ότι είναι εφικτό. Δεν απαιτεί να τρώτε τίποτα περίεργο και δεν σας καλεί να κάνετε άπειρες μη ρεαλιστικές αυτοθυσίες, του είδους που κάνουν τους περισσότερους ανθρώπους να εκτροχιάζονται από τη σωστή διατροφή. Δεν κλέβει από το φαγητό την γεύση του, όπως κάνουν πολλές από τις εξαιρετικά χαμηλών λιπαρών δίαιτες. Για την ακρίβεια, μπορώ ακόμα να σας δείξω πώς να μένετε μέσα σ’ αυτές τις διατροφικές καθοδηγητικές γραμμές, ενώ τρώτε σε εστιατόρια φαστ-φουντ. Και, ναι, μπορείτε ακόμα να τρώτε το Häagen Dazs παγωτό σας.
Σκεφτείτε αυτό το βιβλίο σαν δυο ξεχωριστά μέρη. Το πρώτο μέρος σας δίνει τους κανόνες και τα διατροφικά εργαλεία για να φτάσετε στη Ζώνη. Το δεύτερο επεξεργάζεται με περισσότερες λεπτομέρειες τις επιπτώσεις της φροντίδας της υγείας στη Ζώνη, όπως επίσης με προσοχή τις καταστάσεις χρόνιων ασθενειών σαν την καρδιοπάθεια, τον καρκίνο και άλλων.
Ελπίζω αυτό το βιβλίο να λειτουργήσει ως ένα αφυπνιστικό κάλεσμα και για τους επαγγελματίες, που ασχολούνται με τη φροντίδα της υγείας, και για το ευρύτερο κοινό. Εύχομαι να βοηθήσει ν’ ανατραπεί η αυξανόμενη καταστροφή της φροντίδας της υγείας που στηρίζεται στις δίαιτες των υψηλών υδατανθράκων που έχουν τώρα υποβληθεί στο Αμερικάνικο κοινό.
Η κατανόηση των επιπτώσεων της Ζώνης μπορεί ν’ αλλάξει εντελώς τη ζωή σας. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να διαβάσετε αυτό το βιβλίο, ν’ ακολουθήσετε τις απλές διατροφικές καθοδηγητικές γραμμές που προτείνει και να τις βάλετε να δουλέψουν για σας μέσα στη ζωή σας.
Θα χαίρεστε που το κάνατε.
Αυτό το βιβλίο δεν έχει σκοπό να συναγωνιστεί μια ιατρική συμβουλή ή να καταργήσει το γιατρό σας. Εάν είστε άρρωστοι ή υποψιάζεστε πως πάσχετε από κάποια ασθένεια μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το γιατρό. Εάν πάλι ακολουθείτε μια φαρμακευτική αγωγή δεν πρέπει με κανένα τρόπο να αλλάξετε τη διατροφή σας χωρίς ιατρική γνωμάτευση, εφόσον όλοι γνωρίζουμε πως οποιαδήποτε αλλαγή στις διατροφικές μας συνήθειες επηρεάζει το μεταβολισμό της συγκεκριμένης αγωγής.
Αλλά μην ξεχνάτε πως η πρόληψη παραμένει πάντα το καλύτερο φάρμακο. Μόνο που η πρόληψη είναι μια τελείως προσωπική υπόθεση, όπως προσωπική υπόθεση είναι να πειθαρχούμε σε μια απόλυτα σωστή διατροφή. Αυτό αποτελεί ουσιαστικά τη βάση ενός υγιέστατου τρόπου ζωής. Εφόσον πρέπει να τρώμε, τουλάχιστον ας τρώμε σωστά.
Από τον Δρ. Παναγιώτη Δρακόπουλο DHSc
Αυτό που διαβάσατε είναι ο πρόλογος του πρώτου βιβλίου του Dr. Barry Sears Ph.D., Zone Diet το οποίο κυκλοφορεί στα Ελληνικά με τίτλο Η Διατροφική Ζώνη. Σήμερα ο Dr. Barry Sears είναι 75 ετών με άριστη υγεία, έχει παρατείνει το όριο Ζωής του κατά 25 χρόνια εφαρμόζοντας την Αντιφλεγμονώδη Διατροφή της Διατροφικής Ζώνης.