Κατατρίφθηκε ο Μύθος των Θερμίδων στην απώλεια βάρους (λίπους)
και όμως ακόμα όλες οι Δίαιτες τις Υποστηρίζουν.
Πρέπει να Μετράμε τις Θερμίδες στο Γεύμα μας;
Μία πολύ γρήγορη απάντηση είναι όχι. Η θεωρεία για τις θερμίδες έχει καταρριφθεί το 1955. Οι ειδήμονες όμως της διατροφής (διατροφολόγοι, διαιτολόγοι, γιατροί και πολλοί άλλοι) ακόμη τις χρησιμοποιούν προς εκμετάλλευση και χρηματικό κέρδος για χάσιμο βάρους.
Η Κυριαρχούσα Υπόθεση στην Απώλεια Βάρους Γεννιέται.
Ανάμεσα στο 1890 και το 1900, ένας αγροτικός χημικός που ονομαζόταν Wilbur Olin Atwater (1844-1907), είχε τη φαεινή ιδέα ότι αν έβαζες φαγητό σε έναν μικρό φούρνο που λεγόταν θερμιδομετρητής και το έκαιγες μέχρι στάχτης, θα μπορούσες να μετρήσεις την ποσότητα της θερμότητας που παρήγαγε. Ονόμασε τη μονάδα μέτρησης θερμίδα.
Η θερμίδα δεν αποτελεί μονάδα ενέργειας αλλά μονάδα θερμότητας και είναι το ποσό θερμότητας που απαιτείται για την αύξηση της θερμοκρασίας 1 ml νερού από 14.5 C σε 15.5 C, αυτή ισούται περίπου με 4,184 KJ (τζουλς). Η σχέση τζουλς και θερμίδας είναι 1Kcal = 4,184 KJ και 1 KJ = 0,239 Κcal. Στην πράξη όμως χρησιμοποιούνται οι σταθερές 4,2 και 0.24 αντίστοιχα. Μετά ο Atwater κατασκεύασε τεράστιους πίνακες με το θερμιδικό περιεχόμενο διαφόρων τροφών. (Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι θερμίδες δεν υπάρχουν πραγματικά στην τροφή, αποτελούν ένα μέτρο της θερμότητας ή της ενέργειας που μπορεί να παραχθεί από την τροφή). Η ιδέα ότι το ανθρώπινο σώμα συμπεριφέρεται ακριβώς όπως το δωμάτιο που χρησιμοποιούσε ο Atwater στα πειράματά του – ότι όλοι μας «καίμε» θερμίδες ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και το σώμα μας συμπεριφέρεται ως θερμιδομετρητής – έχει υπάρξει η κυριαρχούσα υπόθεση γύρω από την απώλεια βάρους μέχρι και σήμερα.
Κι αυτό κι αν είναι λάθος. (Έρχονται περισσότερα –συνεχίστε να διαβάζετε).
Αργότερα, ορισμένοι επιχειρηματικοί επιστήμονες επέκτειναν τη θερμιδική θεωρία ακόμα περισσότερο. Άρχισαν να μετρούν πόση θερμότητα παραγόταν και πόσες θερμίδες «καίγονταν» κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων, από την ξεκούραση μέχρι την έντονη άσκηση, από τον ύπνο μέχρι τη χώνεψη της τροφής και μέχρι το τρέξιμο μαραθωνίου.
Τώρα ήταν δυνατό να σχηματιστεί μία εξίσωση: θερμίδες που εισέρχονται εναντίον θερμίδων που εξέρχονται. Η βασική σύλληψη της διαχείρισης του βάρους είχε επισήμως γεννηθεί.
Η θεωρία αυτή ονομάζεται θεωρία της ενεργειακής ισορροπίας και είναι κάπως έτσι: αν λαμβάνετε περισσότερες θερμίδες από ότι καίτε, θα πάρετε βάρος. Αν καίτε περισσότερες θερμίδες από ότι λαμβάνετε, θα χάσετε βάρος. Δεν έχει σημασία από πού προέρχονται αυτές οι θερμίδες.
Η λογική που λέει ότι θερμίδες μπαίνουν/ θερμίδες βγαίνουν παραμένει η κυριαρχούσα άποψη των περισσότερων ειδικών γύρω από την βασική οδό της απώλειας βάρους. Μέχρι και σήμερα υπάρχουν οι περισσότεροι ειδήμονες της διατροφής την ενστερνίζονται.
Αν «μία θερμίδα είναι μία θερμίδα»
Για παράδειγμα: αν «μία θερμίδα είναι μία θερμίδα», δεν θα έπρεπε ο οποιοσδήποτε με μία διατροφή 1000 θερμίδων την ημέρα να χάνει βάρος; Και αν τότε «μία θερμίδα είναι μία θερμίδα», η σύνθεση των θερμίδων πράγματι θα είχε σημασία; Σωστά; Λάθος, όχι απαραίτητα. Το πείραμα αυτό έγινε το 1955 και όμως οι ιατροί, διατροφολόγοι και διαιτολόγοι κάνουν πως δεν το γνωρίζουν ή στην πραγματικότητα δεν το γνωρίζουν.
Η πραγματική ιστορία για τις θερμίδες
Ο καθηγητής Alan Kekwick ήταν διευθυντής του Ινστιτούτου Κλινικών Ερευνών και Πειραματικής Ιατρικής του Νοσοκομείου Middlesex του Λονδίνου και ο Dr. Gaston L.S. Pawan ήταν προϊστάμενος ερευνητής βιοχημικός της ιατρικής μονάδας του νοσοκομείου. Αυτοί οι δύο ερευνητές ένωσαν τις δυνάμεις τους στα μέσα του εικοστού αιώνα για να πραγματοποιήσουν ορισμένα εξωπραγματικά πειράματα. Ήθελαν να δοκιμάσουν τη θεωρία που υποστήριζε ότι, διαφορετικές ποσότητες υδατανθράκων, λιπαρών και πρωτεΐνης μπορούσαν να έχουν διαφορετικές επιδράσεις στην απώλεια βάρους ακόμα κι αν οι θερμίδες παρέμεναν οι ίδιες.
Αν «μία θερμίδα είναι μία θερμίδα», τότε η απώλεια βάρους θα ήταν η ίδια άσχετα από τα μακροθρεπτικά συστατικά της διατροφής (πρωτεΐνες – υδατάνθρακες – λίπος). Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία.
Στο πείραμα αυτό δόθηκαν:
α) Διατροφή με το 90% των 1000 θερμίδων την ημέρα να προέρχεται από το λίπος, με 5% από τους υδατάνθρακες και 5% από τις πρωτεΐνες. Η απώλεια βάρους ήταν περίπου 2 κιλά και 800 γραμμάρια την εβδομάδα. Αυτό συμβαίνει επειδή το λίπος δεν έχει καμία επίδραση στην ινσουλίνη.
β) Διατροφή με το 90% των 1000 θερμίδων την ημέρα να προέρχεται από πρωτεΐνη, 5% από υδατάνθρακες και 5% από λίπος. Η απώλεια βάρους μειώθηκε στο 1 κιλό και 900 γραμμάρια την εβδομάδα. Αυτό συμβαίνει επειδή η πρωτεΐνη έχει μια ελαφριά διεγερτική επίδραση στην ινσουλίνη, αλλά πολύ μεγαλύτερη επίδραση στην ορμόνη γλυκαγόνη που κινητοποιεί τον αποθηκευμένο υδατάνθρακα από το συκώτι για τη διατήρηση του σακχάρου του αίματος και εγκέφαλου.
γ) Διατροφή με το 90% των 1000 θερμίδων την ημέρα να προέρχεται από υδατάνθρακες, 5% από πρωτεΐνες και 5% από λίπος. Οι ασθενείς πραγματικά άρχισαν να κερδίζουν βάρος, ακόμα και με μια διατροφή μόνο 1000 θερμίδων την ημέρα! Αυτό συμβαίνει επειδή οι υδατάνθρακες διεγείρουν υπερβολικά την ινσουλίνη και η ινσουλίνη είναι αποθηκευτική ορμόνη.
Όταν οι 1000 θερμίδες την ημέρα προήλθαν από μια ανακατεμένη διατροφή που περιείχε 42 τοις εκατό υδατάνθρακες, 28% από πρωτεΐνη και 30% από λίπος (ουσιαστικά η πρώτη δημοσιευμένη αναφορά που έχει γίνει για τη Διατροφική Ζώνη), η απώλεια βάρους μειώθηκε περίπου στο 1 κιλό και 250 γραμμάρια την εβδομάδα.
Προφανώς, οι θερμίδες δεν παίζουν ρόλο όταν πρόκειται για απώλεια βάρους. Αυτή η μελέτη είναι η πρώτη δημοσιευμένη αναφορά για τις θερμίδες.
Alan Kekwick and Gaston L.S. Pawan
» Η Κατανάλωση θερμίδων και η συσχέτισή τους στην επάνω στη παχυσαρκία» (Calorie intake in relation to body weight changes in the obese). Δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό Lancet (1956). 2: 155-161
Alan Kekwick and Gaston L.S. Pawan
«Έρευνα επάνω στο Μεταβολισμό σε Παχύσαρκα άτομα με ισοθερμιδικές δίαιτες Υψηλές σε Λίπος, Πρωτεΐνη και Υδατάνθρακα» (Metabolic Study in Human Obesity with Isocaloric Diets High in Fat, Protein or Carbohydrate), Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Metabolism (1957) 6 :447-60
Alan Kekwick and Gaston L.S. Pawan
» Η Κατανάλωση θερμίδων και η συσχέτισή τους στην επάνω στη παχυσαρκία» (Calorie intake in relation to body weight changes in the obese). Δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό Lancet (1956). 2: 155-161
Alan Kekwick and Gaston L.S. Pawan
«Έρευνα επάνω στο Μεταβολισμό σε Παχύσαρκα άτομα με ισοθερμιδικές δίαιτες Υψηλές σε Λίπος, Πρωτεΐνη και Υδατάνθρακα» (Metabolic Study in Human Obesity with Isocaloric Diets High in Fat, Protein or Carbohydrate), Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Metabolism (1957) 6 :447-60
Για αναζήτηση της έρευνας
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13477100
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673656916919
Δρ. Παναγιώτης Δρακόπουλος DHSc